گزارش «ایران» از افزایش تأثیر مخرب آلایندههای هوا بر سلامت شهروندان
آمار صعودی کرونا در شهرهای آلوده
فریبا خان احمدی
خبرنگار
هوای پایتخت پس از یک هفته قرارگیری در شرایط ناسالم برای همه گروههای جامعه، دیروز در آستانه ورود به شرایط ناسالم برای گروههای حساس جامعه قرار گرفت. شاخص آلودگی هوا در روز 15 دی با ثبت عدد 127 اگرچه نسبت به میانگین 24 ساعت منتهی به این روز یعنی عدد 154 پایین آمده اما پایداری هوای آلوده همچنان ادامه دارد. بنابر پیشبینیهای انجام شده در شرکت کنترل کیفی هوا، انتظار میرود با توجه به وزش باد نسبتاً شدید تا حدودی از غلظت آلایندهها کاسته شود با این حال ایجاد ترافیک و انباشت آلایندهها در برخی مناطق پرتردد سبب برقراری وضعیت ناسالم برای گروههای حساس خواهد شد. از طرفی شهر تهران از ابتدای سال 99 تاکنون 87 روز هوای ناسالم برای گروههای حساس و 5 روز ناسالم برای همه گروهها را پشت سر گذاشته است اما بر عکس سالهای گذشته امسال آلودگی هوای تهران حاشیههای بیشتری را با خود به همراه دارد. همراهی ذرات آلاینده در هوا با ویروس کرونا در ابتدای زمستان امسال بیش از سالهای گذشته بلای جان ریههای شهروندان تهرانیها و 9 شهر آلوده دیگر در کشور شده است. این روزها نه تنها باید مراقب کودکان و سالمندان، بلکه باید مراقب عبور و مرور عادی شهروندی نیز باشیم چرا که به گفته دکتر مصطفی هادیی – دکترای مهندسی بهداشت محیط از دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ - افزایش آلایندهها در هوا باعث وخامت اوضاع بیماران مبتلا به کووید19 میشود و با تخریب ساختار و عملکرد ریه مرگ زودهنگام بیماران کووید19 را رقم میزند.
افزایش 10 درصدی بیماران به اورژانس
بنا به اعلام سخنگوی اورژانس کشور؛ تهران، اصفهان، کرج، قزوین، تبریز، اراک، مشهد، قم، اهواز و گچساران جزو 10 شهری هستند که از 9 دی ماه غلظت آلایندههای هوا در این شهرهای صنعتی و پرجمعیت از شاخص 150 نیز عبور کرده است. مجتبی خالدی در این زمینه به «ایران» میگوید: «از 9 دی ماه تا 14 دی شاخص آلودگی هوا در برخی نقاط تهران به عدد 193 نیز نزدیک شد، مردم در معرض مخاطرات جدی قرار دارند بر همین اساس ما در 38 نقطه از 10 شهر آلوده کشور آمبولانسهایی را مستقر کردهایم تا افرادی که دچار حملات تنفسی و قلبی میشوند بتوانند سطح اکسیژن خونشان را اندازه بگیرند. چنانچه شاخص آلودگی هوا از عدد 200 عبور کند استقرار آمبولانسها دو برابر خواهد شد.» وی درباره آمار مراجعه بیماران قلبی و تنفسی به اورژانس پیش بیمارستانی نیز میافزاید: در این مدت هزار و 885 بیمار قلبی و 916 نفر بیمار تنفسی و در مجموع دو هزار و 801 نفر بیمار قلبی و تنفسی در شهرهای آلوده به اورژانس پیش بیمارستانی مراجعه کردهاند. در تهران 950 نفر بیمار قلبی و 350 نفر بیمار تنفسی مراجعه کردهاند. این عدد نسبت به روزهایی که آلودگی نبود، 10 درصد در بیماران قلبی و 8.5 درصد در بیماران تنفسی افزایش داشته است.
به گفته سخنگوی اورژانس، بعد از تهران در مشهد 424بیمار قلبی و 173 بیمار تنفسی داشتیم، جالب این است که این عددها در کرج متفاوت است. در کرج 120 نفر بیمار قلبی و 165 نفر بیمار تنفسی داشتیم که نشان دهنده این است در روزهای آلوده بیماران تنفسی سریع به آلودگی هوا واکنش نشان میدهند و بیماران قلبی بسته بهشدت فعالیت و واکنششان 24 ساعت بعد با شکایت قلبی به مراکز درمانی مراجعه میکنند.
خالدی درباره مراجعات بیمارستانی نیز در روزهای آلودگی هوا میگوید: در بیمارستانها 6 هزار و 824 نفر مراجعه بیماران قلبی را داشتیم و 3 هزار و 401 نفر بیمار تنفسی مراجعه کردند که در مجموع10 هزار و 225نفر میشود. نکتهای که وجود دارد فقط بیمارستانهای اصلی شهرها درگیر این بیماران هستند، یعنی بهطور کلی در این 10 شهر، 10 هزار بیمار قلبی و تنفسی مراجعه کردهاند و همین مراجعات بار اورژانسها را بسیار زیاد کرده است. اما در شهر تهران چه خبر بوده است؟ در تهران3 هزار و 107 نفر بیمار قلبی و هزار و 22 نفر تنفسی به بیمارستانها مراجعه کردهاند. بیشترین مراجعات در شهر تهران گزارش شده و بعد از تهران در اصفهان آلودگی را بیشتر داشتیم و بعد از اصفهان نیز شهر تبریز و بعد کرج، اراک و اهواز بیشترین مراجعه بیماران به اورژانس بیمارستانی را داشتهاند.
وی در ادامه توصیه میکند: مردم از ترددهای غیر ضروری در شهر پرهیز کنند بویژه کسانی که سابقه بیماریهای قلبی و تنفسی دارند همچنین سالمندان، زنان باردار و کودکان که براحتی در معرض هوای آلوده مستعد حملات آسم هستند. همچنین ورزشکاران نیز بعد از عبور شاخص آلودگی از عدد 150 اجازه فعالیت در فضای باز را ندارند.
آلودگی هوا و افزایش فوتیهای کرونایی
دکتر مصطفی هادیی، متخصص مهندسی بهداشت محیط از دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز درباره اثرات مازوت بر سلامت شهروندان به «ایران» میگوید: سوخت مازوت همزمان با شروع فصل سرما و مصرف گاز افزایش مییابد، علاوه بر این نیروگاهها نیز از مازوت استفاده میکنند که عملاً کار اشتباهی است. باوجود این اظهارنظرهای ضد و نقیضی درباره اینکه آیا در تهران مازوت سوازنده میشود یا خیر مطرح است اما از حیث آلودگی هوا استفاده از مازوت که ترکیب دی اکسید گوگرد و ذرات معلق است خطرناکترین ترکیبات آلودگی هوا بهشمار میروند. از طرفی وارونگی هوا نیز در تهران طبق روال سالهای گذشته برقرار است، در این شرایط اگر مازوت سوزانده شود باعث میشود آلایندهها در لایه نزدیک به جو زمین به دام بیفتند و غلظتشان بالاتر رود. همین آلایندهها را به آلودگی صنایع و خودروها اضافه کنیم، میبینیم تمام اینها وضعیت وخیمی را بهوجود میآورند.
هادیی در ادامه به اثر آلودگی هوا بر کووید19 اشاره میکند: در مورد اثر آلودگی هوا بر سلامت شهروندان دو نوع مواجهه کوتاه مدت و بلند مدت داریم. مطالعات اپیدمیولوژی که در چند ماه اخیر انجام شده نشان میدهد در مواجهه بلند مدت با آلودگی هوا، فردی که طی سالها با آلودگی هوا تماس پیدا کرده ریههایش دچار تغییرات ساختاری میشود، این فرد در برابر ویروس کرونا نیز آسیب پذیرتر است. مشاهده کردهاند در شهرهای صنعتی که آلودگی هوا بیشتر بوده نرخ ابتلا به کووید19 نیز بیشتر بوده است چون ریه آسیب پذیرتر بوده و ویروس کرونا تخریب بیشتری ایجاد کرده و بیماری شدت گرفته است.
وی میافزاید: همچنین مطالعات نشان میدهد در مواجهه کوتاه مدت با آلودگی هوا نیز فرد مبتلا به ویروس کرونا در اثر تماس با هوای آلوده عملکرد ریههایش مختل شده و علائم کرونا را بیشتر بروز میدهد. بهطور کلی مطالعات نشان میدهد، بین غلظتهای روزانه آلودگی هوا با تعداد موارد مثبت کووید19 طی چند روز بعد از افزایش آلایندههای جوی ارتباط مستقیمی وجود دارد، از طرفی غلظت زیاد روزانه آلودگی هوا باعث افزایش مرگ و میر مبتلایان به کووید19 میشود. اپیدمیولوژیستها میگویند وقتی غلظت بالاتر میرود چند روز بعد تعداد مرگ و میر بر اثر کرونا هم زیاد میشود، یعنی افزایش غلظت آلایندهها بیماران مبتلا به کووید19 را که در شرایط بحران هستند به سمت مرگ سوق میدهد.
هادیی با بیان اینکه آلودگی هوای آزاد باعث افزایش انتقال ویروس کرونا نمیشود، عنوان میکند: مطالعهای که انجام دادیم، در تهران و شهرهای کلان ایران؛ ارتباطاتی بین افزایش غلظت آلودگی هوا و تعداد موارد ابتلا و مرگ به علت کووید 19 مشاهده کردیم.
وی در پایان عنوان میکند: آلودگی هوا روی جمعیت سالمندی و کودکان تأثیر بیشتری میگذارد، افزایش سکتههای قلبی و مغزی و فشار خون در روزهایی که غلظت آلایندهها در هوا زیاد است اتفاق میافتد. در ایران نیز مطالعات نشان میدهد در تهران و اهواز مواجهه کوتاه مدت با آلودگی هوا باعث بیماریهای تنفسی، قلبی و عروقی میشود و در کودکان نیز حملات آسم افزایش مییابد.
آلودگی هوا؛ عامل افزایش مبتلایان به کووید 19
دکتر عباس شاهسونی
رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت
امروزه آلودگی هوا یکی از مسائل عمده شهرهای بزرگ جهان شده است. گسترش شهرنشینی، افزایش جمعیت، رشد بخشهای صنعتی، حملونقل و الگوهای مصرف نامناسب، نگرانیها را نسبت به تشدید آلودگی هوا افزایش داده است که این آلودگیها تأثیرات نامطلوبی بر سلامتی، رفاه و بهره وری جامعه دارد. آلودگی هوا یکی از عوامل خطر محیطی مهم است، جوامع از طریق کاهش سطح آلایندههای هوا میتوانند بار بیماریهای مربوط به سکته، بیماریهای قلبی، سرطان ریه و بیماریهای تنفسی حاد و مزمن را کاهش دهند. در حال حاضر 92 درصد از جمعیت جهان در کشورهایی زندگی میکنند که در آن سطح آلودگی هوا (غلظت ذرات معلق PM2.5) بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت (10 میکروگرم در متر مکعب) است و در کشورهای با سطح درآمد متوسط و پایین خطر بیشتری وجود دارد.
آلودگی هوا در سطح جهان، بهعنوان چهارمین علت مرگ زودرس پساز فشار خون بالا، مصرف دخانیات و سوء تغذیه است و دومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از بیماریهای غیر واگیر پساز استعمال دخانیات شناخته شده است. براساس آخرین برآورد مؤسسه معتبر بار بیماریها به ترتیب 26 درصد از مرگها به علت سکته مغزی، 20 درصد بیماریهای ایسکمیک قلبی (IHD)، 19 درصد سرطان ریه، 20 درصد دیابت، 30 درصد عفونتهای تحتانی دستگاه تنفسی و 40 درصد بیماریهای مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوای آزاد است. در سال 2019 از هر 9 مرگ، یک مورد به علت آلودگی هوا بوده است. آلایندههای هوا که از مهمترین نگرانیهای بهداشت عمومی هستند شامل ذرات معلق (PM)، ازن تروپوسفریک سطح زمین (O3)، دی اکسید نیتروژن (NO2) و دی اکسید گوگرد (SO2) هستند که میتوانند بسیاری از اندامها و سیستمها را تحت تأثیر قرار دهند. شواهد زیادی در خصوص ارتباط بین این آلودگیها و اثرات قلبی عروقی و تنفسی وجود دارد. سایر پیامدهای احتمالی سلامتی شامل اثرات متابولیکی(دیابت)، تصلب شرایین، اختلال در رشد عصبی و ریه در کودکان و حتی ارتباط با بیماریهای تخریب عصبی است. براساس اظهارات سازمان بهداشت جهانی، ذرات معلق PM2.5 یک شاخص متداول برای آلودگی هوا و بیشتر از سایر آلایندهها بر سلامتی افراد تأثیر میگذارد. منبع اصلی ذرات معلق هوا وسایل نقلیه جادهای، صنایع و کارخانه ها است.
براساس آخرین برآورد مؤسسه معتبر بار بیماریها مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق PM2.5 در کشور ایران سالانه باعث 41700 مرگ زودرس میشود و تعداد مرگ منتسب به ذرات معلق PM2.5 به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت 63.1 نفر است. بر طبق این گزارش میانگین غلظت ذرات معلق PM2.5 در کشور ایران بیش از 8/3 برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت است.
مطابق با آخرین گزارش بانک جهانی در سال 2018، براساس دادههای غلظت ذرات معلق شهر تهران، هزینههای سلامت (مرگ و بیماری) آلاینده ذرات معلق (PM2.5) در شهر تهران سالانه، 6/2 میلیارد دلار است. مطابق این گزارش در صورتی که غلظت ذرات معلق ذرات معلق (PM2.5) در شهر تهران از 35 میکروگرم در متر مکعب به 10 میکروگرم در متر مکعب (رهنمود سازمان بهداشت جهانی) کاهش یابد سالانه هزینههای سلامت (مرگ و بیماری) ناشی از آلاینده ذرات معلق به میزان 6/1 میلیارد دلار کاهش مییابد. کیفیت پایین هوا یک عامل خطر مهم برای بیماریهای حاد و مزمن تنفسی و قلبی عروقی است. افرادی که بیماریهای زمینهای دارند و در مناطق با هوای آلوده زندگی میکنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید عفونت کووید19 قرار دارند.
بر اساس مطالعات و شواهدی علمی، آلودگی هوا عامل اصلی تعیین کننده افزایش بیماریهایی مانند آنفلوانزا و کووید19 است، زیرا افزایش آلودگی هوا میتواند آسیبپذیری دستگاه تنفسی افراد را افزایش دهد و همینطور باعث تشدید دیابت و بیماریهای تنفسی شود که با نرخ بالاتر مرگ و میر ناشی از کووید19 همراه است. بههمین دلیل اتحادیه بهداشت عمومی اروپا هشدار داده است افرادی که در شهرهای آلوده زندگی میکنند بیشتر در معرض خطر کووید19 قرار دارند. همانطور که اشاره شد در حال حاضر بهدلیل تغییر فصل و افزایش آلایندههای هوا بخصوص در کلانشهرها و شهرهای صنعتی با دو مشکل آلودگی هوا و اپیدمی کووید19 مواجه هستیم و میزان مراجعات افراد به مراکز درمانی هم بهدلیل آلودگی هوا و تشدید مشکلات تنفسی و قلبی و عروقی و هم کووید19 افزایش مییابد. بنابراین، آلودگی هوا یک عامل اثرگذار بر ابتلا و مرگ ناشی از کووید19 است. نتایج مطالعات نشان میدهد که بین آلودگی هوا و عفونت کووید19 رابطه آماری معنیداری وجود دارد. مواجهه کوتاه مدت با غلظتهای بالاتر PM2.5، PM10، CO، NO2 و O3 با افزایش خطر ابتلا و مرگ به علت کووید19 همراه است.
خدادی: حذف عکس سردار سلیمانی از اینستاگرام به بازنشر بیشتر پیام حاج قاسم منتهی شد
محمد خدادی معاون مطبوعاتی و اطلاعرسانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست بررسی ابعاد رسانهای شخصیت حاج قاسم سلیمانی در فرهنگسرای رسانه گفت: تاریخ ایران و انقلاب اسلامی قبل و بعد حاج قاسم فراز متفاوتی را تجربه کرد. فکر میکنم نحوه واکنش مردم به شهادت حاج قاسم برای هیچکس قابل فهم، درک و برآورد و محاسبه نبود. این واکنش قطعاً نماد و جلوهای از واقعیت کشورما را نشان داد. وقتی حاج قاسم به شهادت رسید کسی فکر نمیکرد که پیکر او در عراق تشییع شود و همه میگفتند ایشان مستقیم به تهران میآید اما در عراق تشییع شد به اهواز رفت به تهران آمد به قم و مشهد رفت و در همه این شهرها تشییع شد. در تاریخ ایران این حجم از حضور جمعیت را در یک مناسبت تاکنون نداشتهایم. شاید در ابتدای انقلاب راهپیماییها چنین جمعیتی را به خود جلب میکرد اما آن زمان جمعیت ۳۰ میلیون بود و اکنون ۸۵ میلیون. علاوه بر این دقت کنید که این واکنش برای شهادت یک نظامی است؛ کسی که بیشترین هجمه رسانهای علیه او در چند سال اخیر وجود داشت. شاید بهتر باشد بگوییم در ۲۰ سال اخیر بیشترین هجمه رسانه را علیه حاج قاسم و بیشترین استقبال را از او داشتیم، فلذا جنگ روایتها و قرائتها قدرت امروز دنیا است. او در واکنش به سؤالی مبنی بر حذف عکس حاج قاسم از اینستاگرام گفت: به نظر شما حذف عکس حاج قاسم از اینستاگرام به نفع آن شهید شد یا به ضررش؟ به نفعش شد، چرا که خودش تبدیل به خبر شد و چرایی و چگونگی و پیام شهادت حاج قاسم را بازنشر داد و آن را تکمیل کرد. حذف عکس حاج قاسم تبدیل به یک فضای رسانهای و خبر شد. به نظر شما آیا مردم دنیا نفهمیدند که حاج قاسم شهید شده است؟ بنابراین حذف عکس به معنای عدم انتشار خبر نیست. حتی اگر از سوی امریکاییها باشد. امریکا این تصاویر را حذف کرد تا ماجرا رسمیت پیدا نکند یا کسی نفهمد که این اتفاق افتاده است اما آیا واقعاً موفق بودند؟
خدادی در بخش دیگری از صحبتهای خود با اشاره به ویژگیهای رسانهای شهید سلیمانی گفت: شهید سلیمانی تبیینی کار میکرد و تبلیغی نبود. این موضوع در درون او نهادینه شده بود. مهمترین ویژگی او این بود که چند بعدی فعالیت میکرد؛ از روی مدل تبلیغی سر به خانواده شهدا نمیزد بلکه اعتقاد داشت و برای مدل تبیینی این کار را می کرد. بیشتر از آن که اسمش مطرح شود اثرش مطرح میشد. پس گمانه ها در مورد ایشان تبدیل به یقین شد و شبهاتی که برای او مطرح میکردند تبدیل به باور اما در نقطه مقابل شد. وی خاطرنشان کرد: حاج قاسم پیام خلق میکرد و این پیام در کلامش نبود بلکه در کارش بود. در حقیقت ماهیت او خلوص بود او سالهای سال زندگی در بیرون از خانه را انتخاب کرده بود و در سخت ترین و پیچیده ترین و پر ریسک ترین نقاط دنیا زندگی میکرد و حتی به عنوان یک سیبل متحرک، حرکت می کرد افرادی بودند که هم او را ترور شخصیتی میکردند هم ترور فیزیکی، اما حاج قاسم با رفتارش از خود دفاع کرد. به نظرم رسانههای ما از حاج قاسم دفاع نکردند بلکه او خودش از خودش دفاع کرد. حاجقاسم بر دل این مردم نشست و باعث شد جریان انقلاب اسلامی در جمهوری اسلامی بار دیگر به روز شود.